تکنیک هوشمندانه مرور دروس حفظی و انتقال به حافظه بلند مدت
مرور کردن چه فایده ای دارد ؟
در دنیایی جدیدی( عصر اطلاعات : که بسیاری از آنها اخبار تکراری ، سریال ها و فیلم ها تشکیل شده اند ) که زندگی می کنیم بسیاری از اطلاعات را فراموش می کنیم ، مقاله اینترنتی را مطالعه می کنیم و مهارتی را چند روز است که یاد گرفته ایم
و یا اینکه پادکست صوتی را می شنویم بعد از گذشته 28 روز فقط کمتر از 20 درصد آنها را می توانیم یادآوری کنیم یعنی اگر یک میلیون برای این موارد هزینه کرده باشیم فقط 200 هزار تومان از این سرمایه گذاری برای یادگیری مهارت جدید را در اختیار داریم بقیه هدر رفته اند ، باید دوباره برای این موارد هزینه ( هزینه : فقط پول نیست بلکه زمان شماست ) کنیم
و بسیاری از افراد در این چرخه دردناک به دام افتاده اند ، به همین خاطر مرور کردن و بهترین روش برای مرور بسیار با اهمیت هستند و باید با مرور انواع مختلف مطالب آشنا باشیم و اطلاعات را از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت منتقل کنیم در این مقاله درباره تکنیکها و ابزار های مهم برای مرور موثر اشاره شده است .
مرور اشتباه
خیلی از افراد فکر می کنند که مرور کردن این است که هر مطلبی را که مطالعه کرده اند دوباره بخوانند یعنی بازخوانی را با مرور کردن اشتباه فرض می کنند در حالی که مرور کردن یعنی یادآوری آنچه که در مطالعه درک کرده اید و به حافظه سپرده اید تا با مرور احتمال ماندگاری و مدت زمانش را بیشتر کنید
نه اینکه دوباره آن مطلب را بخوانید برای همین مرور اشتباه ، زمان و انرژی بیشتری می گیرد و همچنین سبب می شود که خسته شوید و انرژی لازم را برای مرور های بعدی را نداشته باشید و درس خواندن برایتان بیشتر شبیه یک عذاب می شود ، وقتی که به این نتیجه می رسید که مرور کردن از مطالعه کردن سخت تر و خسته کنندتر است و بیشتر مواقع هنگام مرور خوابتان می گیرد
پس سعی می کنید کمتر مرور کنید در حالی که مرور درست این گونه نیست و کاملا متفاوت است ، انجام چنین روشی برای مرور کردن اشتباه بوده و انرژی ، زمانتان را هدر می دهد و حتی نتیجه معکوس می دهد .
مرور واقعی
بهترین روش مرور کردن برای افراد مختلف ، متفاوت است پس سعی کنید چند مورد را انجام دهید و بر اساس بازدهی یک روش را برای مرور کردن انتخاب کنید .
اولین گام برای مرور، بعد از مطالعه کتاب یا متن مورد نظر هستش که مثلا اگر 30 یا حداکثر 45 دقیقه مطالعه می کنید بعد از آن مطالعه را به اتمام رسانده و سپس چشمان خود را بسته و مطالب را بصورت ذهنی مرور کنید ، ممکن است مواردی را جا انداخته باشید ، برای اولین مرور مشکلی نیست
.
گام بعدی کلمات کلیدی یا عبارات کلیدی متن را بالای صفحه یا کنار آن یادداشت کنید و همین موارد می توانند به عنوان کلیدی برای مرور مطالب مطالعه شده باشند پس سعی کنید فرایند مرور سرگرم کنند و لذت بخش باشد ، سخت گیر نباشید و طبق فرمول عمل کنید یعنی از هر صفحه حدود 10 کلمه یا عبارت کلیدی برای یادآوری کل صفحه استفاده کنید
گام سوم : بعضی از کلمات یا عبارت کلیدی مناسب نیستند پس آنها را تغییر دهید و کلمه کلیدی دیگری را جایگزین کنید ، اگر عادت کنید که اینگونه مطالب مطالعه شده یا کتاب را مرور کنید زمان زیادی برای مرور مطالب صرف نخواهید کرد زیرا مثل روشی قبلی مجبور نیستید که همه موارد را بازخوانی کنید و چیزی هم بخاطرسپرده نشود در نتیجه می توانید با این روش درس خواندن در امتحانات عملکرد بهتری داشته باشید .
مرور شبانه
خیلی از دوستان این سوال را از من دارند که چگونه می شود ، مطالب یک روز را در یک شب مرور کنیم ، نکته قابل توجه اینجاست که اگر طبق بهترین روش های مرور عمل کنید یعنی کلمات یا عبارات کلیدی متن را بخاطر اورده و یا از روی یادداشت کلمات یا عبارت کلیدی ( نقشه ذهنی ) بتوانید مفهوم را یادآوری کنید
در حقیقت در سریعترین زمان ممکن می توانید حجم زیادی از مطالب را یادآوری کنید چون قرار نیست کل مطلب را برای مرور بازخوانی کنید ، در حقیقت شما در حال فشرده سازی یا خلاصه نویسی مطالب بصورت ذهنی هستید .
حافظه بلند مدت و مغز
در تحقیقات جدید دانشمندان مشخص شده است که اطلاعات در قسمتی از مغز به عنوان حافظه بلند مدت ذخیره می شوند که نئوکورتکس نام دارد یعنی در حقیقت اطلاعات جدید در هیپوکامپ ذخیره می شوند ، مثال شخصی که هیپوکامپ او را در جراحی برداشته بودند و این فرد توانایی یادگیری مطالب جدید را نداشتند
ولی می توانست مسیر رفتن از خانه به فروشگاه و برگشت را یادآوری کند دانشمندان بعد از این تحقیق به این نتیجه رسیدند که بخش دیگری از مغز به عنوان حافظه بلند مدت به این شخص کمک کرده که نئوکورتکس نام دارد .
هر چه تعداد دفعات بیشتری اطلاعات مورد نظر را مرور کنید در حقیقت میزان ماندگاری مطالب بیشتر می شود ، به همین دلیل خاطراتی که بیشتر به خاطر می آورید نیز همیشه در ذهنتان پررنگ هستند و این نکته مهم است که همه خاطرات در حافظه بلند مدت یکسان نیستند بعضی از آنها سریع در ذهن حاضر می شوند و برخی هم خیلی کم رنگ ظاهر می شوند .
به طور مثال 99 درصد افراد خاطرات و اتفاقات چند روز قبل و بعد عروسی هم به یاد دارند .
پردازش اطلاعت در ذهن شبیه کامپیوتر هستش ، در مرحله اول اطلاعات وارد حافظه کوتاه مدت یعنی رم می شوند و سپس قسمتی دیگر از این مطالب به حافظه بلند مدت یا هارد دیسک می روند با یادآوری بیشتر مدار عصبی مربوطه نیز تقویت می شود و یادآوری آسانتر می شود ،
مدار عصبی ، شبیه جاده ای که هر بیشتر روی آن کار شود ، رانندگی در آن بسیار راحت تر می شود تا جاده ای در مسیر انحرافی که سالهاست کسی از آن عبور نکرده است .
در بعضی مواقع نیز اطلاعات با استفاده از نشان گذاری مکانی یادآوری می شوند ( درست شبیه تکنیک کاخ ذهنی که افراد هزاران یا صد ها قطعه اطلاعاتی را می توانند یادآوری کنند ) ، اطلاعات جدید در وهله اول در هیپوکامپ و قشر مغز کد گذاری می شوند
و زمانی که دوباره یاداوری می شوند توسط چندین نورون شبیه به هم ولی متفاوت رمز نگاری می شوند ، همچنین زمانی که دوباره اطلاعات را یادآوری می کنید ممکن بخش های جزئی از آن موارد تغییر ، تقویت و یا ضعیف شوند .
مرور با منحنی ابینگهاوس
یکی از رایج ترین زمانبندی ها برای مرور مطالب درسی یا کتاب مطالعه شده استفاده از منحنی ابینگهاوس است ولی تعداد کمی از افراد می توانند طبق این زمانبندی عمل کنند چون در حقیقت همه افراد چنین زمانی برای مرور کردن مطالب کتاب درسی ندارند .
اقای هرمان ابینگهاوس یک روانشناس از کشور آلمان بوده که پروژه کاریش برای روی ذهن بوده است و با آزمایش های مختلفی که بر روی حافظه خودش انجام داد البته با حفظ کلمات بی معنی به این نتیجه رسید که هر مطلب یا کتاب را 100 درصد مطالعه کنیم بعد از مدتی فقط می توانیم بخشی از آن را یادآوری کنیم.
20 دقیقه بعد از مطالعه : حدود 40 درصد مطالب از ذهن خارج می شوند
یک روز بعد : حدود 70 درصد مطالب رفتند از ذهن فرار کرده اند
حدود 28 روز بعد 80 درصد آنچه را که مطالعه کرده ایم از دست داده ایم
پس همانطور که مطالعه مهم است مرور صحیح نیز کاملا موثر و مهم است زیرا اگر مرور نکنیم اندوخته ذهنی نخواهیم داشت .
مرور با نرم افزار انکی
یکی از بهترین نرم افزار ها برای حفظ و مرور، هر چیزی نرم افزار انکی (Anki) می باشد ، که می توان هر روز مقداری از مطالب را مرور کنیم ، این نرم افزار در واقع نوع پیشرفته جعبه لایتنر می باشد که می توانید بر اساس متد تکرار با فاصله مطالب را مرور کنید و همچنین کارت هایی که جهت مرور ایجاد می کنید می توانید بر اساس اولویت بندی مرور کنید .
می توانید نکات درسی ، تصاویر ، صوتی و معادلات مختلف به صورت کارت در آورده یعنی یک طرف سوال و طرف دیگرش جواب را قرار دهید .
در حقیقت اگر زمانبندی منحنی ابینگهاوس با نرم افزار آنکی ترکیب کنید ، می توانید به راحت مطالب را مرور کنید و حتی از حالت دستی می توانید به صورت اتوماتیک مطالب را مرور کنید و بسیاری از دانشجویان رشته پزشکی از نرم افزار انکی برای بخاطر سپاری مطالب استفاده می کنند.
این نرم افزار برای اندروید بصورت رایگان
و همچنین برای ویندوز هم هستش و می توانید این دو نرم افزار را با هم همگام سازی کنید.
نقشه ذهنی و مرور
در حقیقت نقشه ذهنی نیز یک روش برای خلاصه کردن است که می توانیم بصورت خیلی جذاب نکات کلیدی ، متن سخنرانی ، محتوا درسی یا غیر درسی و یا هر کتابی را شکل و تصویر تبدیل کنیم که بتوانیم خیلی سریع با دیدن نقشه ذهنی مطالب خیلی زیادی را مرور کنیم در نتیجه می توانیم از این ابزار بجای یادداشت معمول استفاده کنیم و حتی ارتباط مفاهیم مختلف بهتر مشخص می شود .
معمولا وقتی که به آزمون و یا امتحانی نزدیک می شویم ، بهترین روش برای مرور کردن این است که به خلاصه و یادداشت برداری رجوع کنیم تا مطالب را خیلی سریع با دیدن خلاصه نکات یادآوری کنیم چون حجم زیاد مطالب اجازه دوباره خوانی را نمی دهد و دوما بسیاری از مطالب به حافظه بلند مدت منتقل شده اند و نیازی به دوباره خواندن ندارند و سوما با این کار در زمان و انرژی صرفه جویی می کنیم .
اگر از نقشه ذهنی برای مرور مطالب استفاده کنیم کیفیت مرور بسیار بیشتر می شود .
بسیاری از اساتید از جمله بوزان که خودش این روش را ابداع کرده است ( البته بعضی ها می گویند کسی دیگری این روش را ابداع کرده است ) از شاه کلید یا عبارات کلیدی برای نقشه ذهنی استفاده کنید و حتی می توانید بجای کلمات کلیدی از تصاویر استفاده کنید تا مفهوم بیشتری را در نقشه ذهنی برای مرور قرار دهید .
همه این کارها یعنی ایجاد نقشه ذهنی ، تصاویر ، رنگی بودن برای فشرده سازی مطالب زیاد درسی یا کتاب در یک صفحه برای مرور و یادگیری بیشتر آن مطلب است .
بهترین روش ها استفاده از قلم و بخصوص رنگی می باشد اما ترجیح می دهید از نرم افزار استفاده کنید ، چند نرم افزار می توانند مفید باشند .
- Mind Manager
- Mind Map
- Mind Genius
- iMindMap
- XMind
نقشه ذهنی می تواند یکی از ابزار ها برای مرور و درس خواندن بهتر باشد و یادگیری را چند برابر کند ، زیرا زبان مغز انسان تصویر می باشد و زمانی که از تصویر در نقشه ذهنی استفاده می شود مطالب بهتر و سریع به حافظه بلند مدت منتقل می شوند و شیوه مطالعه و مرور موثرتر از گذشته می شود حتی اگر امروز یک دهم درصد بهتر شوید در مدت یکسال 36.5 درصد بهتر خواهید شد پس تغییرات جزئی را جدی بگیرید .
تمرین روزانه :
برای اینکه از نقشه ذهنی بیشتر بدانید برای تمرین هم شده یکبار متنی را انتخاب کنید لزوما نباید از متن درسی باشد کتابی را انتخاب کنید که دوست دارید و چند صفحه را مطالعه کنید و سپس هر انچه را که بعد مطالعه 30 دقیقه ای در ذهن دارید روی کاغذ یادداشت کنید .
سپس سعی کنید آن کلمات یا عبارات کلیدی را به تصویری تبدیل کنید که بتوانید در نقشه ذهنی به کار ببرید و سپس نقشه ذهنی را رسم کنید و تصاویر را در آن قرار دهید اولین نکته ای که به آن پی خواهید برد این است
که نقشه ذهنی هنوز خیلی جا برای اضافه کردن دارد ، پس به مدت یک ماه مطالب کتاب را روزی 30 دقیقه مطالعه کنید و کلمات کلیدی را به تصویر تبدیل کرده و نقشه ذهنی را کامل کنید مسلما این تمرین خیلی می تواند درکتان را نسبت به نقشه ذهنی بیشتر می کند .
مرور مطالب با کاخ ذهنی
یکی از بهترین روش های مورد علاقه من کاخ ذهنی یا کاخ حافظه می باشد که می تواند این ابزار هم به عنوان یک ابزار کارآمد به شما برای مرور موثر و با کیفیت کمک کند .
کلمات کلیدی یا کلید واژه ها یکی از مواردی هستند که در تمام ابزارهای مرور یکسان هستند و مهارت اینکه بتوانید سریعتر این عبارات کلیدی از متن مورد مطالعه استخراج کنید خیلی مهم است.
برای همین تمرینی با این روش که هر روز فقط کلمات کلیدی یک متن را انتخاب کنید انجام دهید ممکن است یک یا دو صفحه باشد اصل انجام این روش است و زمان نیز در دفعات اول مهم نیست اصل انجام ان است .
همانطور که افراد زیادی در سراسر جهان کارهای خارقالعاده با کاخ ذهنی انجام می دهند و عدد پی را تا 70 هزار یا بیشتر حفظ می کنند و رکوردهایشان در گینس ثبت می شود پس چرا ما برای حفظ بهتر و مرور کتاب چند صد صفحه ای از آن استفاده نکنیم
، پس بهتر است دیدگاه متفاوتی را بررسی کنیم اگر می شود چند هزار عدد را با این روش حفظ کرد و حتی در مدت چند ساعت در جلو دوربین کارشناسان بازگو کرد ( حتما می دانید که یک ذهن آموزش ندیده نمی تواند 50 عدد را در یک دقیقه حفظ کند تا حفظ چند صد یا چند هزار رقم ) پس ما هم می توانیم از این روش برای حفظ و مرور نکات کلیدی یا عبارات کلیدی استفاده کنیم .
کوتاه سخن :
هر چه از ذهن خود بیشتر استفاده کنید البته خواب کافی نیز خیلی مهم است می توانید راندمان ذهنتان را افزایش داده و مرور سریعتر و حتی موثری داشته باشید ، از ابزارهای مختلف که برای مرور هستند حتما استفاده کنید و تلاش مداوم و منظم را هم فراموش نکنید .
